De Vrije socialisten in Noord Nederland van 1890 tot 1940

Arend Hazekamp verzorgt al vele jaren lezingen over socialisme en de vrije socialisten in het bijzonder. 

In de drie noordelijke provincies vormden de vrije socialisten gedurende vijftig jaar een actieve sociale beweging, waarbij enkele duizenden mensen betrokken waren. Over hun sociale activiteiten is tot op heden nauwelijks geschreven. Zij waren langdurig maatschappelijk actief in de vakbeweging en de vredesbeweging, maar ook met het vrijdenken (atheïsme) en de geheelonthouding. Dienstweigering is in ons land door het weigeren van de militaire dienstplicht van vrije socialisten in en na de Eerste Wereldoorlog maatschappelijk aanvaardbaar geworden. In cultureel opzicht was de beweging in tal van plaatsen zeer actief met zang, muziek en toneel. In tal van opzichten waren de vrije socialisten met hun opvattingen hun tijd ver vooruit, zoals met het vegetarisme, een gezonde levensstijl, het gebruik van voorbehoedsmiddelen, moderne opvoedingsidealen, gelijkwaardige man-vrouw verhoudingen, al bleven zij ook kinderen van hun tijd.

De vrije socialisten werden uiteindelijk overvleugeld door sociaaldemocraten (SDAP) en communisten. Zij oogsten wat de vrije socialisten hadden gezaaid. Als verliezers restte voor hen de vergetelheid.